У варшаўскім «Беларускім моладзевым хабе» 14 чэрвеня праходзіць фэст «Яднайся». У межах фэсту – кірмаш, прэзентацыі праектаў, канцэрт і чатыры дыскусіі аб глабальных пытаннях. Адна дыскусія была пра лёс палітвязняў – з удзелам Святланы Ціханоўскай і былых палітзняволеных. «Белсат» пераказвае, пра што на ёй размаўлялі.
Выбраная прэзідэнтка Святлана Ціханоўская нагадала, што яна сама – жонка палітычнага зняволенага, пра што часта забываюць. Яна падзялілася тым, што не можа дазволіць сабе паказаць іншым слабасць і боль, а ёй даводзіцца размаўляць і са сваімі дзецьмі, бацька якіх за кратамі, і з маці ейнага зняволенага мужа – Сяргея Ціханоўскага.
«Дачка ў час нашых рэдкіх сустрэчаў плача, у скарбонку збірае грошы на танк, каб тату ісці вызваляць», – падзялілася Ціханоўская.
Яна заклікала дапамагаць сем’ям палітвязняў і ініцыятывам падтрымкі палітвязняў, але заўважыла, што для сваякоў такая падтрымка «эфемерная», а важней бывае падтрымка некалькіх напраўду блізкіх людзей. Яна таксама выказала надзею на запуск ініцыятывы падтрымкі палітвязняў у фармаце «Адно акно», бо многія проста не ведаюць, куды звярнуцца. Таксама Ціханоўская прызнала, што адчувае злосць ад таго, як павольна ідуць зборы ахвяраванняў на палітвязняў і падтрымку іхных сем’яў – заклік пра ахвяраваць суму, сувымерную з цаной кубку кавы, працуе ўжо не так добра.
Прадстаўніца Аб’яднанага пераходнага кабінету ў сацыяльных пытаннях Вольга Гарбунова заўважыла, што аб’ёмы падтрымкі палітвязняў і іхных сваякоў змяншаюцца, а многія не ведаюць, што казаць родным палітвязняў і як дапамагчы. А ў сваякоў раней не было такога страху атрымаць дапамогу, які ёсць цяпер.
Гарбунова і Ціханоўская згадалі пазбаўленне палітвязняў сувязі са сваякамі, адмову ў ліставанні. Гарбунова згадала, што гэта завецца словам інкамунікада – і гэта від катавання. Ціханоўская расказала, што ейны муж цяпер можа і не ведаць, што адвакат да яго не прыходзіць, бо ўжо пятага адваката пазбавілі ліцэнзіі, а наступнага не пускаюць. І для сем’яў палітвязняў, сказала яна, страта сувязі – вялікая праблема, бо «страшныя думкі лезуць у галаву», калі невядома, дзе чалавек і што з ім.
Былы палітвязень, а цяпер прадстаўнік «BYPOL» Аляксандр Кабанаў, звярнуў увагу на тое, што людзі ў няволі яшчэ прыблізна разумеюць, што адбываецца на волі, а на волі мала ведаюць пра стан зняволеных у калоніях. Ён заклікаў актыўней «усталёўваць сувязь з калоніямі» праз тых, хто нядаўна вызваліўся, а таксама праз сваякоў «непалітычных» зняволеных, якія маюць лепшы кантакт з людзьмі за кратамі. Прычына «рэжыму цішыні», нядопуску адвакатаў да палітвязняў у тым, што «любы чалавек у калоніі ёсць сведкам злачынства», казаў Кабанаў. І каб змагацца са злачынствамі, трэба ведаць імёны і пасады вінаватых, падкрэсліў ён.
Былыя палітвязні Таццяна Вастроўская, Алег Кулеша і Вольга Паўлава расказалі пра ініцыятыву стварэння Беларускай асацыяцыі палітвязняў (чарнавая назва арганізацыі – «Вольны крок»), стварэнне якой анансавалі двума днямі раней.
Яны расказалі, што «былых палітвязняў» пакуль няма, бо сапраўды былымі яны стануць, калі будуць рэабілітаваныя на тэрыторыі Беларусі, а тыя, хто цяпер за мяжою, не ў эміграцыі, а ў эвакуацыі.
Яны пагадзіліся ў тым, што падтрымка пакуль недастатковая і для сваякоў палітвязняў, і для ўжо вызваленых, таму яны спадзяюцца скаардынаваць высілкі ініцыятываў дапамогі і праваабаронцаў.
«Самая дзейная стратэгія – працягваць ціск, бо іначай ніяк, – казала Ціханоўская. – Ты ім крок насустрач – няма ніякай рэакцыі. Таму заклікаем да санкцыйнага і палітычнага ціску».
Яна адзначыла, што цяпер ніхто не можа «прыйсці і адчыніць дзверы турмаў»: улады Беларусі не ідуць на дыялог нават у тэме «выкупу» палітвязняў або вызвалення людзей з гуманітарных спісаў. Ціханоўская расчараваная і «імпатэнтнасцю» міжнародных арганізацыяў: «Чырвоны крыж» і Арганізацыя аб’яднаных нацыяў маглі б аказваць дапамогу зняволеным у турмах, маюць мандат на наведванне калоніяў і турмаў – ды не атрымліваюць доступу да зняволеных, бо «дыктатура не паважае ніякія міжнародныя правы і арганізацыі».
Алесь Наваборскі belsat.eu
