Дэкларацыя аб магчымай амністыі, а таксама месцамі нечакана мяккі тон у выступе Лукашэнкі на прапагандысцкім форуме 17 верасня могуць дазволіць выказаць здагадку, што беларускі дыктатар спрабуе вярнуцца да маніпулятыўных формаў палітычнай гульні са сваімі супернікамі і з Захадам.
Я, вядома, не веру словам Лукашэнкі, ужо занадта далёка зайшла сітуацыя і ў краіне, і па-за ёй, занадта шмат злачынстваў было здзейснена дзеля ўтрымання ўлады, але і ён не можа не разумець таго, што пазіцыі Расеі слабеюць. Адпаведна вайна ва Украіне можа дрэнна скончыцца асабіста для яго. Не дарма ён успомніў аб «фарміраванні сілавых падраздзяленні для звяржэння ўлады ў Беларусі».
У сувязі з гэтым назіраецца эпізадычнае змякчэнне, прынамсі, у некаторых момантах выступу Лукашэнкі, што можна адзначыць па яго выказваннях на форуме з нагоды Дня яднання 17 верасня.
Вось, на што беларускі дыктатар зрабіў упор і заклікаў «ціха і вельмі ўважліва паслухаць»: «Дык вось гэта галоўны ўрок для ўсіх. Для нас, хто жыве на тэрыторыі Беларусі. Для праўладных і не. Для апазіцыянераў і збеглых. Мы павінны запомніць: калі мы не возьмем галаву ў рукі, то ў гэтым вось цяперашнім перадзеле свету мы зноў апынемся ў гэтым страшным палітыка-эканамічным замесе».
Вядома, віртуозная, славесная эквілібрыстыка. Але гэта ўжо не мабілізацыйны заклік да сваіх прыхільнікаў, накіраваны на знішчэнне ўнутраных ворагаў, тут ёсць агульнае «мы», якое, вядома можа мець выключна дэкаратыўнае значэнне.
У гэтым можна прачытаць звыклае, «давайце перагорнем старонку», намёк на магчымую «размова» з праціўнікамі» дзеля краіны (!!!), якую, як у 1918-1920 гадах ХХ стагоддзя, гатовыя разарваць знешнія сілы.
Раней ён патрабаваў каб «збеглыя» прыпаўзлі на каленях і прабачэння прасілі. А цяпер «МЫ», «наша краіна» і знешнія сусветныя гульцы супраць нашых інтарэсаў. Лукашэнка сам прыклаў нямала намаганняў для таго, каб «замес» прыйшоў у нашу краіну. Тут расейскія войскі, краіна ўвязалася ў агрэсію супраць Украіны, сам ён раней прасіў у Масквы ядзерную зброю. Цяпер, для яго відавочна, што Масква прайграе і для яго можа адкрыцца акно магчымасцяў, таму і ўспомніў, што ёсць «наша краіна», якую неабходна зберагчы.
Аднак для таго, каб узяць галаву ў рукі для ўладаў неабходна зусім няшмат, перш за ўсё, ад самой улады:
Першае і другое будзе зрабіць лёгка, усё залежыць ад яго волі. Сігналам для таго, што Лукашэнка гатовы да пераменаў ва ўнутранай палітыцы будзе «амністыя», якую ён сам жа і абвясціў. Вядома, чакаць поўнай амністыі пры дыктатуры няма сэнсу, але вызваленне жанчын (без папярэдніх умоў), асабліва Кацярыны Андрэевай, Паліны Шарэнда-Панасюк, Валерыі Касцюговай можна было б расцэньваць як сапраўдны сігнал да дзеяння.
Пакуль жа, мы не бачым ніякіх рэальных крокаў у гэтым кірунку. У гэтым плане наступны тыдзень будзе паказальным, больш за тое, рэпрэсіі (чысткі і арышты) працягваюцца, як і рэтрансляцыя расейскай прапаганды.
У сваю чаргу, калі аўтарытарныя ўлады зробяць першы крок, то як на гэта адрэагуе дэмакратычная супольнасць?
Улічваючы, што з аднаго боку, у працэсе супрацьстаяння з рэжымам грамадства заплаціла высокую цану, а з другога, стомленае ад гэтага напружання і страху, страціла надзею на хуткія перамены і расчаравалася ў палітычных акторах. На сённяшні дзень праглядаюцца два варыянты.
Жорсткі падыход. Вайна з рэжымам да пераможнага канца, вызваленне ўсіх зняволеных, сыход Лукашэнкі (перадача ўлады), новыя выбары праз няпэўны час. Разлік на хуткую перамогу Украіны, заняпад Масквы і дэстабілізацыю сістэмы праз сілавы механізм. Разам з тым невядома, як будзе разгортвацца працэс дэзінтэграцыі Расеі па часе і форме і ці будзе ён наогул мець месца.
Кампрамісны падыход (умоўна гандаль): змякчэнне санкцый, пачатак кулуарнага перамоўнага працэсу ў мэтах «далейшай нармалізацыі сітуацыі» ў краіне. Далейшае вызваленне зняволеных, спыненне рэпрэсій, прапрацоўка механізмаў вываду Беларусі з-пад уплыву Расеі. Разам з тым, не варта забываць, што наўзамен Лукашэнка будзе імкнуцца атрымаць гарантыі асабістай улады.
Застаецца ключавой пытанне, ці будзе дадзены працэс акном магчымасці для апазіцыі умацаваць сваё становішча і ўплыў, а таксама умовай для мірнай палітычнай трансфармацыі ў самой Беларусі.
Павел Усаў / АА belsat.eu
Меркаванне аўтараў можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі.
