Відэа штурму кватэры Андрэя Зельцара ў той жа дзень распаўсюдзілі па дзяржаўных сродках масавай інфармацыі. У выніку жудасныя кадры забойства двух беларусаў аказаліся даступнымі для прагляду амаль кожнаму. Псіхатэрапеўтка Наталля Скібская распавяла Belsat.eu, як гэтая трагедыя ды агульная сітуацыя ў краіне ўплываюць на здароўе звычайных грамадзянаў.
– Наталля, навошта наагул, на вашую думку, паказалі беларусам кадры штурму кватэры Андрэя Зельцара?
– Я думаю, што гэтае відэа нам паказваюць, каб падаць выразны мэсідж: маўляў, вы не ў бяспецы нават у сябе ўдома, бойцеся. Гэта сродак запужвання. Цяпер ідзе такая кампанія з боку дзяржаўных СМІ: падзяляй і ўладар. А з другога боку – запужвай. І цяпер запужванне ідзе праз удары па аснове піраміды Маслава, то бок нашая фізічная бяспека – гэта аснова, апошняя апора.
– Як у такой рэчаіснасці беларусам захаваць сваё псіхічнае здароўе?
– Безумоўна, канвеер траўматыкаў працуе. Відавочна, што будуць дрэнныя наступствы. Рыхтуючыся да эфіру, я думала пра тое, што можа зрабіць кожны чалавек. Трэба сабе паставіць выразную мэту, што ў кожнага з нас ёсць права. І важна агучыць яго сабе ды паставіць такую мэту: захаваць сябе фізічна і псіхічна. А таксама паклапаціцца пра сваіх блізкіх і тых, хто ад нас залежыць: напрыклад, пра дзяцей.
Псіхіка – вельмі стабільная і жывучая канструкцыя, яна заўсёды адаптуецца, і пад гэтую сітуацыю мы таксама адаптуемся. Тут стаіць толькі пытанне цаны, за кошт чаго мы адаптуемся. Любая нашая рэакцыя – гэта адаптацыя. Паводле законаў псіхікі, калі такія масавыя падзеі не ўсведамляюцца і не прапрацоўваюцца, не праводзіцца праца над памылкамі, праз пакаленне людзі ўжо не памятаюць, што адбывалася, але яны хварэюць фізічна. Каб рабіць прафілактыку фізічнага здароўя насельніцтва, патрэбная пэўная псіхалагічная праграма самадапамогі і дапамогі з боку дзяржавы. Мы павінныя ў выніку ўсвядоміць гэтыя падзеі ды адпрацаваць іх, зрабіць нейкія вывады і не паўтараць памылак.
– Ці можна звычайнаму чалавеку пераадолець страх, які ўзнікае ў выніку рэпрэсіяў і гвалту ў краіне?
– Безумоўна, але ў гэтай сітуацыі, мне здаецца, самае важнае – гэта не барацьба са страхам, а ўменне спраўляцца з трывогаю. Бо цяпер у нас вельмі шмат непрадказальнасці, зусім не зразумела, што будзе ў будучыні. Цяпер вельмі высокі ўзровень трывогі ў грамадстве. І гэта тое, з чым трэба спраўляцца.
Хачу дадаць, што дзяржава – гэта не толькі дзяржаўныя органы, але і грамадзянская супольнасць. Таму, калі я кажу пра дзяржаву, я маю на ўвазе і людзей, якія жывуць у гэтай дзяржаве. Яны таксама могуць нешта рабіць, каб супольна пераадольваць наступствы гэтых падзеяў.
– Што вы можаце параіць беларусам, каб пераадолець трывожнасць і захаваць сваю псіхіку здароваю?
– Што да праграмы захавання свайго здароўя, то яна, у прынцыпе, складаецца з даволі простых і лёгкіх для разумення крокаў.
Па-першае, кожны павінен усвядоміць рэчаіснасць: трэба назваць шчырымі словамі тое, дзе мы цяпер. Нашае беларускае грамадства цяпер па-за межамі прававога поля. У нас цяпер дзяржаўныя органы жывуць не паводле закону, а паводле паняццяў, і гэта трэба выразна разумець. Не размываць межаў уласнага разумення таго, што адбываецца. Калі мы выразна разумеем сітуацыю, у якой мы цяпер, нам ужо лягчэй. Мы разумеем, дзе мы. Потым нам трэба вызначыць, якія рэсурсы мы маем, як мы можам спраўляцца і дзе ў нас нястача рэсурсаў. Пасля гэтага мы мусім прадумаць стратэгію. Кожны для сябе ці кожная сям’я маюць вызначыць і прадумаць нейкія планы, якіх яны могуць прытрымлівацца ў гэтых сітуацыях. Што можна рабіць, з кім мець зносіны, да каго звярнуцца па дапамогу, куды з’ехаць і што трэба для гэтага зрабіць, а таксама – колькі ёсць грошай і як уладкавацца на новым месцы, калі будзе такая неабходнасць. Для прыкладу, калі мяне забяруць у турму, то хто будзе клапаціцца пра маіх бацькоў ці дзяцей? Гэтыя рэсурсы трэба падсабраць і трэба быць гатовым прытрымлівацца іх. Мусіць быць выразнае разуменне таго, што рабіць, калі нешта здарыцца. Трэба прытрымлівацца гэтых стратэгіяў, а таксама збіраць інфармацыю, бо адсутнасць інфармацыі – сур’ёзная прычына павышэння ўзроўню трывогі.
– Як можна патлумачыць фактычна пастаўленыя на дзяржаўны паток здзекі спецслужбаў з людзей?
– На жаль, я вымушаная канстатаваць, што разуменне, неабходнае для прадстаўнікоў спецслужбаў, – гэта неабходнасць усвядоміць уласную ахвяру. То бок яны самі ахвяры гвалту ў нейкі час: можа быць, у дзяцінстве ці падчас навучання, але яны самі былі ахвярамі гвалту. І тое, што яны робяць, – гэта помста тым міфічным фігурам, якім яны хацелі б адпомсціць за атрыманы боль. Але помсцяць яны не тым.
Я раю ўсім не баяцца звяртацца па псіхалагічную дапамогу, псіхіятрычную ў тым ліку. Калі вы адчуваеце, што фізічна не можаце гэтага выносіць, не стае рэсурсаў арганізму, каб перажываць гэтыя падзеі, звяртайцеся, калі ласка, да спецыялістаў. Важна захаваць сваё здароўе.
ВК Belsat.eu
