За грамадзянскую пазіцыю святарам забараняюць служыць. У касцёлы ўрываецца АМАП. У Беларусі трываюць масавыя рэпрэсіі, а кіраўніку Рымска-каталіцкага касцёлу ў Беларусі, мітрапаліту, грамадзяніну Беларусі Тадэвушу Кандрусевічу забаранілі ўезд у краіну. Тым часам новы амбасадар Ватыкану – апостальскі нунцый – падымае келіх з Лукашэнкам і цісне яму руку. Як працуе дыпламатыя апостальскай сталіцы? І ці азначае яна прызнанне Аляксандра Лукашэнкі?
Усмешкі, пацісканне рук, узнятыя келіхі шампанскага. Лукашэнка прымае даверчыя лісты ад амбасадараў Венесуэлы, Ірану, Паўночнай Карэі, Сірыі, Турцыі ды Японіі. У гэтай кампаніі апынуўся і апостальскі нунцый Антэ Ёзыч – новы прадстаўнік Ватыкану ў Беларусі.
Падчаc спаткання з амбасадарам Апостальскай Сталіцы Аляксандр Лукашэнка заявіў:
«Перадайце Папу Рымскаму мае самыя добрыя пажаданні. Я яго бязмерна паважаю. Я сустракаўся з многімі ягонымі папярэднікамі. Але гэта найлепшы Папа Рымскі».
У цяперашняй сітуацыі, калі ў Беларусь забаронены ўезд арцыбіскупу Тадэвушу Кандрусевічу, а Лукашэнка працягвае далей ціснуць на Касцёл, такія паводзіны афіцыйнага Ватыкану як мінімум выглядаюць спрэчна. Бо толькі напярэдадні сустрэчы з Антэ Ёзычам кіраўнік Беларусі вось так выказаўся пра Касцёл падчас сустрэчы з праваслаўным мітрапалітам Веньямінам:
«Абараняць гэтую дзяржаву – мой галоўны абавязак. Канечне, я вымушаны буду рэагаваць. Прыкладам таму – кіраўнік каталіцкай царквы. Ездзіць у Польшчу і атрымліваць кансультацыі, як разбураць нашую краіну, нікому не будзе дазволена».
Агулам выглядае на тое, што Лукашэнка, пасля прызначэння новага кіраўніка Беларускай праваслаўнай царквы, намерыўся выкарыстоўваць гэтую структуру выключна з палітычнымі мэтамі. Аднак не ўсіх такі расклад задавальняе.
Каментуе праваслаўны святар Аляксандр Шрамко:
«Большасць свядомых людзей – не тых, хто проста ходзіць свечку паставіць, – яны ў прынцыпе больш спачуваюць пратэстам. І тое, як сябе паводзіць Веньямін, скіравана на тых людзей выпадковых, якія прыходзяць у царкву, але за кошт якіх яна існуе. Яна яшчэ існуе за кошт таго, як добра да яе ставяцца ўлады. І вось на гэта ўсё накіравана».
На фоне гэткай актыўнасці рэжыму Лукашэнкі на рэлігійным полі выглядае, што Ватыкан беларускіх каталікоў проста не бярэ ў разлік. Аднак варта звярнуць увагу на асобу новапрызначанага нунцыя Антэ Ёзыча. Гэта паліглот з веданнем 10 моваў і дасведчаны дыпламат, за плячыма якога праца ў Індыі, Расеі, Кітаі ды Кот д’Івуары. Краінах, якія асаблівай прыязнасцю да каталікоў зусім не вызначаюцца. Выглядае, што Ёзыч – свайго кшталту антыкрызісны менеджар, здольны працаваць у жорсткіх умовах.
Гаворыць Пётр Рудкоўскі, дырэктар Беларускага інстытуту стратэгічных даследаванняў:
«Каталіцкая супольнасць у Беларусі – гэта адна тысячная сусветнай. Так, у Беларусі шмат хто цярпіць, але зноў жа нагадаю, што ў глабальным маштабе 800 мільёнаў галадоўнікаў, 80 мільёнаў уцекачоў, 250 мільёнаў хрысціянаў, якіх пераследуюць, і гэта ў значнай ступені трапляе ў фокус увагі Ватыкану, асабліва ў часы пантыфікату Францішка, каторы ўразлівы да такіх праблемаў».
З іншага боку, усмешлівыя фотаздымкі нунцыя з Лукашэнкам выклікалі абурэнне не толькі ў беларускіх вернікаў, але і сярод святароў. Гэтак, каталіцкі дыякан Юрый Рашатко нават правёў адзіночны пікет перад Архікафедральным касцёлам у Менску – ён трымаў плакат з тэкстам «Аспрэчваю». Паводле ягоных словаў, гэтая падзея была памылковай і шкоднай для Касцёлу ў Беларусі. У такой сітуацыі складана чакаць нейкага добрага выніку ў дыпламатычнай працы.
Пётр Рудкоўскі:
«Дыпламатычнымі шляхамі будуць спрабаваць пераадолець узніклыя праблемы і канфлікты. У прыватнасці, задача нумар адзін – дамагчыся вяртання Кандрусевіча. Гэта будзе вельмі няпроста, бо вельмі шмат чырвоных лініяў перакрочана і з боку рэжыму, і ў вачах рэжыму з боку мясцовай каталіцкай царквы, таму тут найбліжэйшымі месяцамі не выпадае чакаць вырашэння гэтай справы».
Тым больш што рэжым пакуль не выказвае жадання ісці на нейкае нават дыпламатычнае пацяпленне стасункаў з Еўропай. Вось што Лукашэнка заявіў пра Польшчу:
«Мы не ведаем, што яны нам яшчэ з Польшчы падкінуць. Яны хацелі ў нас рэвалюцыю ўстроіць, нават не рэвалюцыю, а мяцеж. А атрымалі самі. Там сітуацыя няпростая. І яна проста так не вылезе. Там не адмарозкі падняліся. Там падняліся жанчыны, і зразумела, за што. Там падняліся сяляне».
Што праўда, гэтакая рыторыка не працуе ні ўнутры Беларусі, ні за яе межамі.
Каментуе польскі публіцыст і сацыёлаг Славамір Серакоўскі:
«Я думаю, што палякі проста не ўспрымаюць Лукашэнку сур’ёзна. Вядома, яны бачаць у ім пагрозу для беларусаў, ён – важны фактар у развязанні будучыні Беларусі. Але тое, што ён кажа, што прыдумляе – сядае ў верталёт і ляціць кудысьці або робіць нешта іншае – успрымаецца з іроніяй. У абсалютным адрозненні ад Марыі Калеснікавай і Святланы Ціханоўскай, якіх успрымаюць з вялікаю павагаю».
Тым часам адным з лозунгаў у часе пратэстаў у Польшчы, скіраваных супраць увядзення больш жорсткай антыабарцыйнай палітыкі, гучыць:
«Менск – Варшава – супольная справа». І пакуль менавіта гэтыя пратэсты – галоўнае пытанне палітычнага парадку дня ў Польшчы. Такім чынам, калі гэты палітычны крызіс зацягнецца, ёсць верагоднасць, што ў суседзяў проста не будзе часу на важныя вонкавапалітычныя рашэнні, у тым ліку і для падтрымання Беларусі.
Славамір Серакоўскі:
«Тое, што можа зрабіць Польшча, – гэта абсалютна канкрэтныя рэчы. Гэта мусіць быць падтрыманне незалежных арганізацыяў у Беларусі. Беларусам трэба дапамагаць на месцы, а не чакаць, пакуль яны эмігруюць. Неабходна дапамагаць беларускім незалежным медыям – фантастычным і прафесійным журналістам, якіх пераследуюць і арыштоўваюць. Таксама варта прапаноўваць стыпендыі і дапамогу пацярпелым праз рэпрэсіі і дбаць пра развіццё беларускай культуры ў Польшчы. Падтрымліваць інстытуцыянальна, канкрэтных асобаў і арганізацыі».
Відавочна, што гэткі план дзейны рэжым зусім не задавальняе. Лукашэнка пакуль шукае для сябе іншыя крыніцы досведу і натхнення. Пра гэта сведчыць заява Лукашэнкі:
«Беларусь разлічвае на ўмацаванне стасункаў з КНДР. Неапраўдана нізкі ў нас узровень стасункаў з Карэяй. Нам трэба больш актыўна працаваць у гэтым кірунку».
І пакуль выглядае, што рухаецца рэжым у гэтым самым кірунку.
Зміцер Міцкевіч для праграмы «ПраСвет»
Фота: president.gov.by
