«Мова нанова» паехала праверыць сітуацыю на мяжы Польшчы і Беларусі ды сустрэла пані Фэлю. Яна шмат распавяла пра тое, як тут суіснавалі «мазуры» і «русіны» ды чым іх здзівілі чырвонаармейцы ў 1939 годзе. І ўсё гэта – па-беларуску!
Жыхарка вёскі Волкуш пані Фэля, Фэлікса Грышко, паходзіць са шляхецкага роду Унароўскіх. Яе сасваталі за парабка Грышка, які разам са свякрухаю навучыў яе гаварыць па-беларуску. Дарэчы, беларускую мову жыхары памежжа называюць «простаю моваю», адпаведна, гаварыць «па-простаму» – значыць, гаварыць па-беларуску.
Пані Фэля дасціпна і іранічна ўзгадала былыя часы. Якую цацку прывёз ёй бацька з Горадні? Хто такія «мазуры», хто такія «русіны», хто такія «русінскія мазуры»? Каго называлі «гузінамі»? Чым здзівілі жаўнеры Чырвонай Арміі ў 1939 годзе? Як яна вучыла беларускую мову?
У граматычнай частцы пагаворым пра «псеўдасяброў перакладчыка», словы, якія аднолькава ці падобна гучаць у польскай і беларускай мовах, але азначаюць зусім розныя рэчы.
Паходзіць – рус. происходить
Гаспадары – рус. хозяева
Заможны = багаты – рус. зажиточный
Трапілі – рус. попали
Квецень (паланізм) = красавік
Брудасы (паланізм) = брудныя, неахайныя людзі
На гары / на гарышчы – рус. на чердаке
Атава = сена з другога пакосу
Калтыга (дыял.) = неахайны чалавек = галямоўжа, лакіза, чуліндра
Жаўнеры = салдаты
Дзяцінства – рус. детство
Тэраз (паланізм) = цяпер
Гумовы – рус. резиновый
Цацка – рус. игрушка
Змарнаваць – рус. испортить
Гадзі́ць – рус. угождать
Жэбро (паланізм), скаба = рабрына
Згода – рус. согласие
Васямнасце (паланізм) = васямнаццаць
Не аддамо = не аддадзім
Бардзей (паланізм) = больш
Ровар = веласіпед
Разружняць (паланізм) = адрозніваць – рус. отличать
Гуз, гузак – рус. шишка (на теле)
Наваколле – рус. окрестности
Цурка (паланізм) = дачка
Імкненне – рус. стремление
Адукацыйную праграму «Мова Нанова» глядзіце кожную нядзелю а 20:20 на тэлеканале «Белсат» праз спадарожнік «Астра 4A» (ранейшая назва – «Sirius4»), онлайн або ў закладцы «Праграмы» на нашай старонцы.
