Чаму чэшскія ўлады і беларусы ў Чэхіі ўсё часцей замаўляюць пераклад дакументаў на беларускую мову? Пра гэта распавяла судовая перакладчыца Крысціна Шыянок у, як бы сказалі чэхі, «чэрствым» выданні праграмы «Мова нанова».
Крысціна Шыянок – лінгвістка, багемістка, перакладчыца, актывістка. Багемістыка вывучае чэшскую мову і культуру. Назва навукі паходзіць ад назвы гістарычнай вобласці Чэхіі – Багеміі.
Судовы перакладчык робіць пераклады дакументаў і натарыяльна пацвярджае іх уласнай гербавай пячаткай. Крысціна распавяла, як выглядае праца судовага перакладчыка ўвогуле, і каму патрэбны пераклад на беларускую мову ў Чэхіі ў прыватнасці.
Беларуска адзначае важныя перамены ў стаўленні чэхаў да беларускай мовы. У 2013 годзе Чэхія прызнала беларусаў, якія жывуць у краіне, этнічнай меншасцю. А з 2020 года чэшскія ўлады лічаць за лепшае перакладаць дакументы для рэжыму ў Беларусі не на расейскую, а на беларускую мову.
Крысціна паходзіць з расейскамоўнае сям’і. Каштоўнасць беларускай мовы яна зразумела, калі пазнаёмілася з эсэ Уладзіміра Арлова «Незалежнасць – гэта…». А крыніцаю натхнення для яе стала вывучэнне гісторыі свайго роду.
Гісторыю ўласнага роду вывучала і госця аднаго з нашых папярэдніх выданняў. Гэта была Галіна Ляшкевіч-Зяновіч-Альпенская з пінскай шляхты, чый шляхецкі род мае ажно 500-гадовую гісторыю:
На думку Крысціны Шыянок, беларусы пераходзяць на беларускую мову і для таго, каб адмежавацца ад антыбеларускіх уладаў.
«У нашых рэаліях беларускіх мова – гэта зброя. У нас не так шмат ёсць магчымасцяў адмежавацца ад сістэмы, бо мы ўсё яшчэ ходзім з гэтымі сінімі пашпартамі, якія асацыююцца з нелегітымнымі ўладамі. Але мова – менавіта тое, дзе мы можам правесці вось гэтую мяжу і сказаць: з імі я не маю нічога супольнага, я – беларус, а гэта – антыбеларуская ўлада», – тлумачыць Крысціна.
Вядоўца Віктар Шукеловіч успомніў пра забаўных падманных сяброў перакладчыка, пра словы, падобныя гучаннем або напісаннем, але розных значэннем! Іх у чэшскай мове беларусы знойдуць вельмі шмат. Напрыклад, «ужасны» і «чэрствы».
Існаваць – рус. существовать
Варта было б – рус. стоило бы
Адрозная = адрозніваецца
Адказнасць – рус. ответственность
Змест – рус. содержание
Засведчыць – рус. засвидетельствовать
Якасць – рус. качество
Спраўдзіць = праверыць
Выклікаць – рус. вызывать
Выпадак – рус. случай
Адмовіць – рус. отказать
Келіх – рус. бокал
Дапытаць – рус. допросить
Пэўны = канкрэтны
Пад вартай – рус. под стражей
Удзельнік – рус. участник
Сведчанне – рус. свидетельство
Адлегласць – рус. расстояние
Даводзіцца = прыходзіцца
Праўны = юрыдычны
Замаўляць = заказваць
Імкнуцца – рус. стремиться
Назіраць – рус. наблюдать
Своеасаблівы – рус. своеобразный
Зброя – рус. оружие
Адмежавацца = аддзяліцца
Супольны = агульны
Асабісты = персанальны
Пункт погляду – рус. точка зрения
Паступова – рус. постепенно
Спроба – рус. попытка
Спрыяльныя ўмовы – рус. благоприятные условия
Выкладчыцкі склад – рус. преподавательский состав
Лад жыцця – рус. образ жизни
Свядомая спроба – рус. сознательная попытка
Падштурхнуць – рус. подтолкнуть
Упэўненасць – рус. уверенность
Патрапіць = папасці
Хваля – рус. волна
Асяродак – рус. окружение
Пераважна – рус. преимущественно
Радавод = генеалогія
Крыніца натхнення – рус. источник вдохновения
Уласна – рус. собственно
Вылучаць = выдзяляць
У нейкім сэнсе – рус. в каком-то смысле
Калі шчыра – рус. если честно
Разважаць – рус. рассуждать
Іспыт = экзамен
Шэраг = рад
Багата = многа, шмат
Выкладаць – рус. преподавать
Супрацьлеглы – рус. противоположный
Устрымацца – рус. воздержаться
Адукацыйную праграму «Мова нанова» глядзіце кожную нядзелю на тэлеканале «Белсат» праз спадарожнік «Астра 4A» (ранейшая назва – «Sirius4»), онлайн, у закладцы «Праграмы» на нашай старонцы або на канале YouTube.
